ULUSLARARASI DENİZALTICILAR KONGRELERİ VE ULUSAL DENİZALTICILAR BİRLİĞİ  DERNEĞİNİN KURULUŞU

                                                                                                                                  Tüma.(e.) M. Doğan HACİPOĞLU

                                                                                                               Denizaltıcılar Birliği Derneği Ynt. Krl. Üyesi

   GİRİŞ

            Dünya denizaltıcıları her yıl bir ülkede, o ülke denizaltıcılarının kurmuş olduğu denizaltıcılar derneğinin yaptığı organizasyon içinde toplanarak uluslararası kongrelerini yapmaktadırlar. İlk kongre 1962 yılında Paris’te yapılmıştır. Bu kongrelerde hem organizasyonu üstlenen ülkenin denizaltıcıları ve denizaltı gücü hakkında bilgi edinilmekte, hem de dünyada denizaltı teknolojisi alanındaki gelişmeler üzerinde durulmaktadır. Ayrıca ve çok daha önemli olarak da denizaltıcılık anıları paylaşılmakta, kurulan dostluklar pekiştirilmekte ve yeni yeni dostluklar kurulmaktadır. Doğal olarak da dünya denizaltıcıları birbirleriyle kaynaşmakta, bilvesile birbirlerine ülkelerini tanıtmaktadırlar. Bu kongrelere katılımlar, denizaltıcıların kendi ülkelerinde üyesi oldukları denizaltıcılar dernekleri aracılığı ile olmaktadır.

            Ulusal denizaltıcılar dernekleri veya birliklerinin üyeleri ise;  dalışla satıh arasında günlerini yıllarını geçirmiş, ülkesinin denizaltıcılık brövesini onurla taşımış  denizaltıcılardan oluşmaktadır. Ülkeleri farklı da olsa denizlerin derinliklerinde benzer koşullarda, benzer heyecanları yaşayarak benzer kaderi paylaşmış bu insanların birbirlerini anlamaları, acı tatlı anılarını paylaşmaları, birbirlerine yakınlaşmaları aralarında oluşan dostlukların temelini ve harcını oluşturmaktadır. Sadece bu oluşumun bile dünya barışına katkıda bulunacağı ve hizmet edeceği açıktır.

TÜRK DENİZALTICILARININ ULUSLAR ARASI KONGRELERE KATILIMI  

            Türk denizaltıcıları olarak bizler, böyle bir organizasyonun varlığından ilk kez ancak kuruluşundan 42 yıl sonra, 2004 yılında Odesa/Ukrayna’da düzenlenen “41.Uluslararası  Denizaltıcılar Kongresi”ne Deniz Kuvvetleri Komutanlığı aracılığı ile Türk denizaltıcılarının da davet edilmesi vesilesiyle haberdar olabilmiştik. Her yıl ayrı bir ülkede  yapılan bu kongrelerin organizasyonunu, hizmetteki ve hizmetten ayrılmış denizaltıcılarının katılımı ile ev sahibi ülkelerin ulusal derneklerinin yaptığı, davetli ülkelerin de, hizmetten ayrılmış emekli denizaltıcılarının kurdukları ulusal dernekleri vasıtasıyla dernek başkanı veya seçilen bir üyesi tarafından temsil edildiği bilgisini aldık. Ayrıca; gerek ev sahibi ve gerekse davetli ülkelerin ulusal derneklerinin katılmaya istekli ve çoğunluğu eşleriyle geldiklerinden ülkelere göre sayıları iki veya üç haneli rakamlara ulaşabilen üyelerinin de bu kongrelere iştirak etmekte olduklarını öğrendik. Bizim o tarihte henüz bu özelliklere sahip bir derneğimiz bulunmadığından  Türk denizaltıcılarını sadece bir arkadaşımız, Tuğamiral(e.) Şükrü Bozoğlu temsil etmişti.

            2005 yılında Mar del Plata / Arjantin’de düzenlenen “42. Uluslararası Denizaltıcılar Kongresi”ne de Türk denizaltıcılarını temsilen aynı arkadaşımız katıldı.

            Aslında ülkemizde de  2002 yılından beri, sonradan derneğin kurucuları arasında yer alacak bir grup emekli denizaltıcı, örnekleri ABD’de, Almanya’da, İngiltere’de ve diğer denizaltı gücüne sahip ülkelerde olduğu gibi, üyelerini esas olarak denizaltıcıların oluşturduğu bir dernek kurulması için çalışmalar yapıyorlardı. Kongrelere katılımla elde ettiğimiz bilgiler ve edindiğimiz deneyimler ile yaptığımız araştırmalar sonunda, “Yalnız bröve taşımış, dalış ile satıh arasında yıllarını geçirmiş” denizaltıcıların üye olabilecekleri Türk “Denizaltıcılar Birliği Derneği”nin kurulmasına karar verilmişti. Bu karar sonucu; Dernekler Kanunu’na göre  tüm yasal işlemleri tamamlanarak ve yükümlülükleri üstlenilerek bir “Sivil Toplum Kuruluşu – STK (NGO)” olarak 15 Mayıs 2006 tarihinde dernek faaliyete geçirilmiştir. Derneğin 7 kurucusu; emekli Amiraller: Çetinkaya Apatay, Cemal Üren, Doğan Hacipoğlu, Şükrü Bozoğlu ve  emekli Albaylar: Y. Kemal Göleç, İzzet Ersoy, Yakar Erdoğan olmuşlardır.

“Denizaltıcılar Birliği Derneği” üye yapısı itibarı ile kendisinden daha evvel kurulmuş olan “Denizaltını Sevenler Sosyal Yardımlaşma Derneği”nden farklı idi. Kurduğumuz bu yeni dernek denizin altını seven asker ve sivil herkesin katılımına açık bir dernek değildir. Diğer ülkelerde olduğu gibi, sadece bilfiil denizaltıcılık yapmış veya yapmakta olan subay, astsubay, uzman erbaş, erbaş ve erlerin üye olabilecekleri bir dernek olarak kurulmuştur.

 İlk bakışta her iki dernek birbirinin benzeri gibi görünse de; temeldeki asıl fark, üye yapısındadır. Derneğimizin üyelerinin kimler olabileceği hakkındaki detaylı bilgiler web sitemizde (www.denizalticilarbirligi.com) bulunan dernek tüzüğümüzde de açıkça belirtilmiştir.

Derneğin kurulduğu tarihin hemen akabinde, 2006 Mayıs’ının sonlarında Moskova ve St. Petersburg’ta düzenlenen “43. Uluslararası Denizaltıcılar Kongresi”nde derneğimizi, dolayısı ile Türk denizaltıcılarını derneğimizin kurucu üyelerinden Tuğa.(e.) Çetinkaya Apatay, derneğimizin henüz mali gücü oluşmadığından kendi imkânlarını kullanarak temsil etmiştir.

            2007 yılında 44. Uluslararası Denizaltıcılar Kongresi (44’th İnternational Submariners Congress/44’eme Congrés İnternational des Sous-Mariniers) Fransız Denizaltıcılar Derneği (Association Generale Amicale des Sous-Mariniers-A.G.S.M.)’nin evsahipliği ve koordinatörlüğünde, Fransız denizaltı filosu ve bahriyesinin desteğinde ve A.G.S.M.’nin 56. milli kongresi ile birlikte Fransa’nın Cherbourg şehrinde 7-10 Eylül tarihleri arasında düzenlenmiştir. Anılan kongreye Türk denizaltıcılarını temsilen derneğimiz yönetim kurulu üyesi Tüma.(e.) Doğan Hacipoğlu iştirak etmiştir.

            Çoğunluğu Fransızlar olmak üzere, 17 ülkeden yaklaşık 650 kişinin iştirak ettiği kongreye katılım; Türk Bahriyesinin 121 yıllık köklü denizaltıcılık tarihi ve geleneğini tanıtmak, çeşitli ülkelerden denizaltıcıların birbirlerine görüş ve fikirlerini aktarmak ve birbirlerini daha iyi tanımak, diğer ülkelerde denizaltıcılık ve denizaltı teknolojisi alanında ne gibi gelişmeler olduğunu anlamak yönünden yararlı olmuştur.

            Kongreye diğer katılımcı ülkelerin deniz ataşeleri ile birlikte Türk deniz ataşesinin de davet edildiği öğrenilmiş, ancak aynı tarihte TCG Oruçreis ‘in Toulon’yapacağı liman ziyareti nedeniyle ataşemiz Dz. Kur. Alb. Hakan M. Köktürk kongreye katılamamıştır.

            Cherbourg belediye binasında evsahibi Fransa’nın A.G.S.M. başkanı Tüma(e.) (Contre Amiral) Jacques Blanc başkanlığında, ülkelerin delegasyon başkanları ile 8 Eylül günü bir toplantı yapılmıştır. Bu kongrelerde; ananevi olarak, delegasyon başkanları toplantısının başkanı, evsahibi ülkenin delegasyon başkanı olmaktadır.

BİR HEDEF

Cherbourg’ta yapılan bu kongrede; delegemiz Tüma.(e.) Doğan Hacipoğlu  tarafından, “48. Uluslararası Denizaltıcılar Kongresi”nin 2011 yılında Türk denizaltıcılığının 125. yıldönümü kutlamaları kapsamında İstanbul’da toplanması konusunda, delegasyon başkanları  toplantısında bir nabız yoklaması yapılmıştır. Peru  delegesi de ilk Peru denizatlısının hizmete girişinin 100. yıldönümü vesilesiyle  keza aynı kongre için  kendi ülkesini önermiştir. Ancak Türkiye ve Peru gibi bu kongrenin organizasyonuna başka ülkelerin de talip olabilecekleri göz önünde tutularak başkan nihai kararın 45. kongrede oylanmasının daha uygun olacağını beyan ederek önerileri oylamaya koymamıştır. Bununla birlikte; bilâhare delegemiz yaptığı araştırmalarda, oylama yapılsaydı delegelerin büyük çoğunluğunun Peru yerine Türkiye’yi seçeceği kanaatine varmıştır. Temsilcimizin bu izlenimine dayanılarak 14-18 Mayıs 2008’de Gdynia(Polonya)’da toplanacak kongrede,  2011 yılında kongrenin Türkiye’de toplanması için resmen öneride bulunulması, yapılacak oylamada kazanmamız halinde “48. Uluslararası Denizaltıcılar Kongresi”nin, Türk denizaltıcılığının 125. yılı kutlamalarıyla birlikte İstanbul’da yapılması fikri Dernek Yönetim Kurulu’nda detayları ile görüşülmüş ve olgunlaşmıştır.  

24 Ocak 2008’de yapılan derneğimizin Genel Kurul toplantısında üyelerimiz konu hakkında Yönetim Kurulumuzun görüşleri ile birlikte aydınlatılmış, 48. Uluslararası Denizaltıcılar Kongresi’nin, Türk Denizaltıcılığının kuruluşunun 125. yıldönümü kutlamaları ile birlikte Türkiye’de yapılması, bu maksatla destek ve koordinasyon için gerekli makam ve kuruluşlarla temasa geçilmesi hususlarında, yapılan oylama sonucu Yönetim Kurulu’na tam yetki verilmiştir.  Gdynia/Polonya’da yapılacak 45.Uluslararası Denizaltıcılar Kongresi’ne  Türk denizaltıcılarını ve derneğimizi temsilen derneğimizin yönetim kurulu başkanı Tuğa.(e.) Çetinkaya Apatay ve eşi Ayla Apatay’ın kendi maddi olanaklarını kullanarak katılmasına karar verilmiştir.

Bir bilgi olarak belirtmek gerekirse; daha önceden Uluslararası Kongrelerin Delegasyon Başkanları toplantılarında  alınmış olan kararlar gereğince 46. kongre 7-12 Eylül 2009’da San Diego(ABD)’da ve 47. kongre de Mayıs 2010’da  Hayfa(İsrail)’da toplanacaktır. Bu kongreler katılmak isteyen tüm üyelerimiz ve eşlerine açıktır. Her kongre hakkında gerekli bilgiler zamanında Yönetim Kurulumuz tarafından duyurulacaktır.

44. ULUSLARARASI DENİZALTICILAR KONGRESİNDE OLAYLARIN AKIŞI

            Cherbourg’ta tüm ülke delegasyonlarının katılımıyla 9 Eylül 2007 sabahı Cumhuriyet meydanında (Place de la Republique) bulunan anıta çelenk koyma töreninde; ebediyete intikal etmiş bütün denizaltıcılar için saygı duruşu, tören mangası tarafından saygı atışı,  Fransız milli marşı ve evsahibi olarak A.G.S.M. başkanının konuşmasının ardından, her ülkenin delegasyon başkanı tarafından bir dakikayı geçmeyecek şekilde bir konuşma (çoğunlukla kendi lisanlarında) yapılmıştır. Temsilcimiz İngilizce yaptığı konuşmasında özet olarak; Türk denizaltıcılarının dünya denizaltcılarına selâm ve sevgilerini iletmiş, milliyet ve din farkı gözetmeksizin tüm denizaltıcıların birbirlerine karşı duydukları derin dostluk, yakınlık ve içten bağlılığı vurgulamış,  gerek sulh zamanındaki kazalarda gerekse savaşta kutsal vatan görevlerini icra ederken hayatını kaybetmiş olan evsahibi ülkenin ve diğer tüm katılımcı ülkelerin denizaltıcılarının aziz hatıraları önünde saygı ile eğildiğini belirtmiştir. Her ülkenin  temsilcisi kürsüye gelirken, kürsüde konuşmasını yaparken ve konuşmasını müteakip yerine dönerken o ülkenin bayrağının resminin yapıştırıldığı bir levha da bir görevli tarafından temsilcinin arkasında taşınmıştır.

            Konuşmaların ardından üç adet çelenk A.G.S.M. başkanı (misafir denizaltıcıları da temsilen), görevdeki Fransız denizaltıcılar ve Belediye Reis Vekili (Belediye Reisi görevli olarak Paris’te bulunduğundan) tarafından anıta sunulmuştur. Delegasyon başkanları kaldıkları otellerden tören alanına ön camına ülkenin bayrağının resmi yapıştırılmış olan tarihi otomobillerle getirilip götürülmüşlerdir. ( Temsilcimize 1955 model Citroen marka bir otomobil tahsis edilmiştir.) Fransız Stratejik Okyanus ve Denizaltı Kuvetleri Komutanı (Commandant des Forces Sous-marin et la Force Oceanique et Strategique ) Koramiral Yves Boiffin (Brest’teki karargahından helikopterle gelerek), bölge komutanı tümamiral, Belediye Reis Vekili, Bahriye Bandosu, Bahriye Tören Mangası, çoğu denizaltıcı olmak üzere görevdeki Fransız bahriye subayları da törene katılmışlardır. Tören sonrasında Cherbourg Belediyesi tarafından kongre katılanlarına yat limanı (Port de Plaisance Chantereyne) ‘ndaki bir sosyal tesis (Salle Polyvalante Chantareyne )’te  resepsiyon verilmiştir.

            Aynı gün 1970 yılında Fransa’nın ilk nükleer balistik füze denizaltısı (SSBN) olarak göreve başlayan ve 2001 yılında hizmetten çıkarılan Le Redoutable ( Deplasman: satıhta 8080 ton, dalmış durumda 9000 ton)  gezildi. Denizaltı sadece nükleer reaktörün bulunduğu bölmesi boşaltılıp  diğer bölmelerdeki tüm cihazlar ve malzeme (atış kontrol sistemi, sonarlar, periskoplar, telsiz cihazları v.b.) olduğu gibi bırakılmak suretiyle müze haline getirilmiş durumdadır. Limanda eskiden transatlantiklerin yanaştığı rıhtımın ucuna açılmış bir taş havuz içine yerleştirilmiş olan denizaltı,  eskiden rıhtım üzerine kadar gelen demiryolunun nihayetindeki garın (Anc. Gare Maritime Transatlantique) mimari özellikleri korunarak tadilatı ve genişletilmesi ile tesis edilmiş olan denizcilik müzesi, sergi salonları ve sosyal tesisler ( La Cité de la Mer ) ile bir bütün oluşturmaktadır.   

            Kongre süresince bir Fransız bayan Dz. Bnb.hem irtibat subaylığı ve rehberlik hem de İngilizce ve İspanyolca tercümanlığı yapmıştır. Ayrıca diğer yaygın dillerde de (Fransızca, İtalyanca, Almanca, Rusça v.b.) 12 tercüman (çoğunluğu A.G.S.M. üyesi olmak üzere) hizmet vermiştir. Kongreye katılan Rus, Ukraynalı, Polonyalı ve Alman emekli denizaltıcılardan bazılarının tören, toplantı ve resepsiyon/yemeklerde  zaman zaman askeri üniformalarını giydikleri, kongrenin bu yılki evsahibi ve A.G.S.M. başkanı Tüma.(e.) Jaques Blanc’ın ise çelenk koyma töreninde Tümamiral üniformasını giymiş olduğu gözlenmiştir.  

            Program dahilindeki diğer gezi, yemek gibi sosyal faaliyetler sonunda kongre 10 Eylül 11.00’deki veda toplantısında, 2008’de Gdynia’daki 45. kongrede buluşma dilekleri ile sona ermiştir. 48.Uluslararası kongrenin toplanacağı ülkenin seçimi için oylamanın yapılacağı bu kongrede Türk denizaltıcılarını temsil edecek dernek başkanımız Tuğa.(e.) Çetinkaya Apatay’a  başarılar dileriz.