TCG ULUÇALİREİS - S 338

( USS THORNBACK - SS 418  )

1944 - 2019

ULUÇALİREİS 75 YAŞINDA

ABD MENŞEİLİ DENİZALTILAR

          ABD tersanelerinde inşa edilen BALAO Sınıfı (120 adet), GATO Sınıfı (77 adet) ve TENCH Sınıfı (29 adet) denizaltılar, FLEET TYPE (Filo Tipi) olarak adlandırılmıştır.

          1948-1983 yılları arasında Türk Denizaltı Filosu’nda görev yapan 11 Filo Tipi denizaltı, aslında BALAO Sınıfı denizaltılardır.

          1970-2001 yılları arasında Türk Denizaltı Filosu’nda görev yapan 10 ABD menşeili denizaltı ise, 1950’li yılların başında GUPPY tadilatı görmüş olan BALAO Sınıfı (8 adet) ve TENCH Sınıfı (2 adet) denizaltılardır.

          1980-2004 yılları arasında Türk Denizaltı Filosu’nda görev yapan 2 ABD menşeili denizaltı ise, TANG Sınıfı denizaltılardır.

MÜZE DENİZALTILAR

          TANG Sınıfı denizaltılarımızın her ikisi de Müze Denizaltı yapılmış olup, TCG HIZIRREİS (USS GUDGEON) İzmit’te, “sınıfının ilk gemisi” olan TCG PİRİREİS (USS TANG) İzmir’de konuşlandırılmıştır.

          Aslında GUPPY tadilatı görmüş BALAO Sınıfı bir denizaltı olan TCG MURATREİS (USS RAZORBACK) de ABD’nde Müze Denizaltı yapılmış olup, o da Nisan 2019’da 75. yaşını kutlamıştır.

          Türk Denizaltı Filosu’nda görev yapan 2 TENCH Sınıfı denizaltıdan biri olan ve yelkeni 1950’li yılların başında GUPPY tadilatı yapıldığındaki hali ile muhafaza edilmiş olan TCG CERBE (USS TRUTTA)’nin yelkeni, Denizaltı Filosu Komodor Hüsnü Dizdar Korusu’nda bir anıt olarak yerini almıştır.

          Türk Denizaltı Filosu’nda görev yapan diğer TENCH Sınıfı denizaltı ise, ABD Portsmouth Tersanesi’nde “sınıfının 2’nci gemisi” olarak inşa edilen ve 1953 yılında GUPPY tadilatı görmüş olan TCG ULUÇALİREİS (USS THORNBACK) olup, Müze Denizaltı olarak İstanbul’da Rahmi Koç Müzesi’nde konuşlandırılmıştır.

TCG ULUÇALİREİS (USS THORNBACK) TARİHÇESİ

          USS THORNBACK (SS 418), inşa edilen toplam 29 TENCH Sınıfı denizaltının ikincisi olarak, inşa edildiği ABD Portsmouth Tersanesi’nde 7 Temmuz 1944’te denize indirilmiş ve 13 Ekim 1944’te hizmete girmiştir.

          USS THORNBACK, 11 Haziran 1945’te ilk harp karakolu için Pearl Harbour’dan ayrılarak Japonya açıklarında II.Dünya Savaşı’na katılmıştır.

          Savaş sonrası 6 Nisan 1946’da rezerv filosuna katılan, daha sonra Portsmouth Tersanesi’nde GUPPY IIA tadilatı gören USS THORNBACK, 2 Ekim 1953’te yeniden hizmete alınmıştır.

          6 Kasım 1954’te, Mississippi Nehri’nde şnorkel seyri yapmış ve tarihe Mississippi Nehri’nde şnorkelle seyreden ilk denizaltı olarak geçmiştir.

          USS THORNBACK, 1970 yılına kadar Karayipler, Meksika Körfezi, Kuzey Atlantik ve 6 Filo ile Akdeniz’de birçok seyir, tatbikat ve harekata iştirak etmiş; 1963 ve 1966 yıllarında Harp Kifayeti “E” ödülünü almış ve 1968’de Filotilla Torpido Atış Birincisi olmuştur.

          2 Temmuz 1971’de ABD Charleston’da yapılan Devir Teslim Töreni’nde Türk Sancağı çekilerek TCG ULUÇALİREİS (S 338) adı ve borda numarası ile Türk Deniz Kuvvetleri’ne katılmıştır.

          Denizaltımız adını; 1548’den itibaren Turgutreis’in yanında birçok harekata katılan, 1551’de Reis, 1561’de Tümamiral iken İzmir Sancakbeyi, 1565’de Malta kuşatmasında şehit olan Turgutreis’in yerine Koramiral olup Trablusgarp (Libya) Beylerbeyi, 1570’te Kıbrıs’ın fethine katıldıktan sonra Cezayir Valisi ve 1571’de İnebahtı Savaşı’ndan tek gemi kaybetmeden ve düşmana ağır zayiat vererek çıktığı için Padişah II.Selim tarafından adı Kılıç Ali olarak değiştirilen ve Kaptan-ı Derya olan, 1574’te Tunus’u fethederek bu ülkeyi İspanyol nüfuzundan kurtaran, 16 yıllık Kaptan-ı Derya’lığında Türk Donanması’nı cihanın en büyük deniz gücü olarak muhafaza eden Uluç Ali Reis (1500-1587)’ten almıştır.

          TCG ULUÇALİREİS, Türk Sancağı ile ilk dalışını 3 Temmuz 1971’de Atlantik Okyanusu’nda gerçekleştirmiş ve burada 16 dalış yapmıştır.

          Akabinde Philadelphia’da girdiği overholde yelkenine bugünkü şekli verilmiştir.

          Daha sonra ABD’nin New London ve Key West limanlarını ziyaret eden TCG ULUÇALİREİS, 12 Nisan 1972’de Gölcük’e avdet etmiş, 3 Mayıs 1972’de Denizaltı Filosu Komutanlığı’na katılarak I.Denizaltı Filotillası Komodorluğu kuruluşuna alınmış ve konuş yeri Kdz.Ereğli olmuştur.

          TCG ULUÇALİREİS, katılmış olduğu DENİZKURDU-2/74 Tatbikatı’nın son safhasında Girit’in kuzeyinde I.Kıbrıs Barış Harekatı’na iştirak etmiştir.

          1972, 1973 ve 1996 yıllarında Torpido Atış Birincisi olan TCG ULUÇALİREİS, DENİZKURDU-1/90 Tatbikatı’nda, hiç yakalanmadan en çok hücum geliştiren denizaltı olarak takdir edilmiştir.

          13 Ağustos 1993’te, bağlısı olduğu I.Denizaltı Filotillası Komodorluğu’nun Gölcük’te konuşlandırılması üzerine konuş yeri Gölcük olarak değiştirilmiş, 1 Ekim 1997’de de II.Denizaltı Filotillası Komodorluğu kuruluşuna alınmıştır.

          TCG ULUÇALİREİS, 1986 yılında İtalya’nın Augusto, 1997 yılında Mısır’ın İskenderiye, 1999 yılında Romanya’nın Köstence limanlarını ziyaret etmiştir.

          17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nde aldığı hafif hasarlar kısa zamanda onarılmış ve 1 Ekim 1999 tarihinden itibaren konuş yeri yeniden Kdz.Ereğli olarak değiştirilen TCG ULUÇALİREİS, 31 Temmuz 2000’de hizmet dışına ayrılıncaya kadar burada kalmıştır.

          TCG ULUÇALİREİS son dalışını (1645’inci dalışını) 30 Mayıs 2000’de Kuzey Ege’de yapmıştır.

          TCG ULUÇALİREİS’in Hizmet Dışına Ayrılış Töreni, 8 Ağustos 2000’de Gölcük’te icra edilmiştir.

          TCG ULUÇALİREİS, Türk Deniz Kuvvetleri’ndeki 29 yıllık hizmet süresinde;

          37 Milli ve 9 NATO Tatbikatı’na katılmış,

          12 Cephe ve 7 Rotasyon Görevi icra etmiş,

          160 Torpido Atışı gerçekleştirmiş,

          Birçok Mayın Döküş Eğitimi, SAT-Denizaltı Müşterek Eğitimi, Kurtarma Gemisi-Denizaltı Müşterek Eğitimi icra etmiş,

          1645 Dalış yapmıştır.

          5 Overhol ve 3 Batarya Değişimi görmüş, 19 Periyodik Havuz ve 7 Arıza Onarımı/Fırsat Havuzu’na girmiş olan TCG ULUÇALİREİS, hizmet süresinin %75’inde faal olmuştur.

          Müze Denizaltı olarak uzun yıllar daha görevini sürdürebilmesi için 2001 yılında Gölcük Tersanesi’nde havuzlanarak kapsamlı bir bakıma alınan ULUÇALİREİS, 19 Temmuz 2001’de TCG IŞIN’ın yedeğinde Gölcük’ten Tuzla’daki RMK Tersanesi’ne uğurlanmıştır.

          Arızası nedeniyle aylarca gemilerin Haliç’e geçişine izin vermeyen Galata Köprüsü’nün onarımı süresince Tuzla’daki RMK Tersanesi’nde misafir edilen ULUÇALİREİS, 12-13 Şubat 2002 gecesi ve sabahı TCG IŞIN’ın yedeğinde yeni konuş yeri olan Haliç Sütlüce’deki Rahmi Koç Müzesi’ne intikal ettirilmiştir.

          1939-1942 yıllarında Haliç Taşkızak Tersanesi’nde inşa edilen ve isimlerini bizzat yüce ATATÜRK’ün verdiği ATILAY ve YILDIRAY denizaltılarından 60 yıl sonra ilk kez Haliç’te yine bir denizaltı konuşlanmıştır.

ULUÇALİREİS MÜZE DENİZALTI

          Müze Denizaltı ULUÇALİREİS, 19 Haziran 2002’de Rahmi Koç Müzesi’nde Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent ALPKAYA’nın katılımı ile yapılan Açılış Töreni ile korumak ve kollamakla yükümlü olduğu Türk Milleti’nin ziyaretine açılmıştır.

          ULUÇALİREİS, Kasım 2010-Şubat 2011 tarihleri arasında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından Bartın’da havuzlanarak kapsamlı bir bakımdan geçirilmiştir.

          ULUÇALİREİSİMİZ, Temmuz 2019’da 75. yaşını kutlamıştır.

          ULUÇALİREİS (THORNBACK); II.Dünya Savaşı’na da katılarak ABD’de 26 yıl, I.Kıbrıs Barış Harekatı’na da katılarak Türk Deniz Kuvvetleri’nde 29 yıl, Atlas Okyanusu, Akdeniz, Karadeniz ve Ege Denizi’nde seyir ve dalışlar yaparak aktif hizmette kalmış olup, son 18 yıldır da Türk Denizaltıcığı’na bazıları 30 yıldan fazla süreyle aktif hizmet etmiş olan BALAO Sınıfı, TENCH Sınıfı ve özellikle GUPPY Sınıfı denizaltıların anısını yaşatmaya devam etmektedir.

          Ziyaretçilerin gemiye giriş çıkışı için baş ve kıç torpido alma kaportaları kesilerek monte edilen üstü kapalı merdivenler ile yelkenin sancak tarafına eklenen yürüyüş yolu dışında hiçbir tadilat yapılmamış olan ULUÇALİREİSİMİZ, zarif GUPPY silueti, hiçbir ayrıntısı değiştirilmemiş, her şeyi muhafaza edilmiş bölmeleri, eşsiz denizaltı kokusu ve dışarıdaki bekleme salonunda sürekli gösterimde olan ve anılarımızın canlanmasına yardım edecek tanıtım filmi ile, denizaltıcılığa gönül vermiş tüm dostlarımızı ve ailelerini bekliyor.

          Müze Denizaltı hayalimizin ilk gemisi olan ULUÇALİREİS’in, denizaltılarımızı ve denizaltıcılığımızı temsilen sivil bir müzede yerini almasında, aslında birer birer yitirdiğimiz GUPPY Sınıfı kara kızlarımızdan hiç değilse birinin elimizde kalmasına, anılarımızı yaşatmasına katkısı olan başta o zamanki Denizaltı Filosu Komutanımız (E) Tuğamiral Engin BAYKAL (Denizaltıcılar Birliği Derneği Yönetim Kurulu Başkanı) olmak üzere mensubu olduğum Denizaltı Filosu Komutanlığı’na, Gölcük Tersanesi Komutanlığı’na, başta II.Komutanım (E) Dz.Kd.Alb. Selçuk ERDURAK olmak üzere TCG ULUÇALİREİS’in son personeline, bakım periyodunda gemimizde geçici görev alan TCG PİRİREİS-TCG HIZIRREİS personeline ve RMK Tersanesi’nde kaldığı 7 ay süresince gemimizi faal ve temiz tutan (verilen emekleri gemimizin müzeye intikaline kadar titizlikle muhafaza eden) (E) Dz.Ön.Yzb. A.Mehmet ÇATAL (eski TCG I.İNÖNÜ Başçarkçısı)’a ve son olarak Bartın’da havuzlanarak kapsamlı bir bakıma alınan ve adeta yenilenen gemimizle yakından ilgilenen o zamanki Denizaltı Masa Subayı, aynı zamanda Silah Subayım (tanıtım filmimizde en çok göreceğiniz) Dz.Alb. Serdar Bekir KARADEMİR (Gölcük Tersanesi 300 İşletme Müdürü)’e teşekkür ederim.

(E) Dz.Yb. Yaşar Necdet ÇELİK

ULUÇALİREİS 75 YAŞINDA

Tüm fotolar TCG Uluçalireis ( S338 ) son komutanı Sayın Dz.Yb. ( E ) Yaşar Necdet ÇELİK tarafından gönderilmiştir.